Zeven geheimen om biologisch tuinieren tot een succes te maken

Er zijn veel goede redenen om een biologische tuin aan te leggen. Stijgende voedselprijzen, economische onzekerheid, zorg voor het milieu en zorgen over de eigen gezondheid met betrekking tot conventionele producten zijn er maar een paar van. Vaak hebben mensen niet de kennis of het zelfvertrouwen om een tuin te beginnen. Of je nu helemaal nieuw begint of al een ervaren tuinier bent, wil je zeker deze zeven geheimen doornemen om te weten hoe je een biologische tuin tot een succes kan maken.

Het doel van dit artikel is, om je enkele praktische suggesties te geven om te beginnen en hopelijk een levenslang avontuur in de tuin te laten beleven. De zeven geheimen die we zullen bespreken zijn eigenlijk helemaal geen geheimen, maar gewoon sleutels tot succes die vaak over het hoofd worden gezien of te weinig worden gebruikt. Een artikel van deze omvang kan geen recht aan deze onderwerpen doen, maar hopelijk kan het je zodanig stimuleren dat je aangemoedigd wordt om er dieper in te duiken en verder mee te experimenteren.

1) Kweek in bedden, niet in rijen.

Traditionele “rijenteelt” is zinvol als je plant met dieren of tractoren plant, maar voor een huistuin kun je je ruimte veel efficiënter gebruiken door in bedden te planten. Met bedden heb je minder paden om onkruid te wieden, minder bodemverdichting in je kweekruimte en een grotere opbrengst.

Wij gebruiken een bed van 80 cm breed omdat je er gemakkelijk overheen kunt stappen of reiken. De fanatieke tuinier en auteur Eliot Coleman, wiens boeken een hele nieuwe generatie tuiniers hebben geïnspireerd, heeft de bedbreedte van 80 cm als standaard genomen en baseert hier al zijn aanbevelingen voor het uitzetten en aanpassen van de grond op. Hij heeft ook een aantal kwaliteitsgereedschappen die voor deze breedte geschikt zijn ontworpen.

Wandelpaden tussen bedden moeten over het algemeen ongeveer 30 cm breed zijn, en je mag NIET op de bedden lopen! Bedden kunnen zo lang zijn als je nodig hebt, maar 7 meter is een mooie lengte voor een moestuin (een standaardlengte maakt tuinberekeningen veel eenvoudiger).

We bakenen de vier hoeken van onze bedden met betonijzer af. Vervolgens schuiven we een stuk PVC-buis over de betonijzer om ongelukken te voorkomen. Metseltouw (of bouwdraad) werkt goed om de randen van het bed tijdens de voorbereiding te markeren. Als je bed met gras of onkruid bedekt is, kan je met een goed geslepen schop rond de randen hakken en vervolgens de wortels en toppen afschrapen (om in je composthoop te gebruiken). Je kunt er ook voor kiezen om het bed om te woelen om al dat goede organische materiaal naar binnen te werken.

Vervolgens maken we de grond met een spitvork los. Duw de vork er zo diep mogelijk in, ongeveer 12 centimeter. Probeer de kluiten te breken en eventuele stenen eruit te halen, maar keer de grond niet om! Het doel is om de grond te beluchten en los te maken, terwijl de natuurlijke laagvorming intact blijft. Hoewel er een aantal voordelen zitten aan “dubbel spitten” of de grond tot een meter diep losmaken, zijn er ook een aantal nadelen – de grootste is namelijk dat veel mensen ontmoedigd worden om te gaan tuinieren als ze het proberen! Het is hard werken, dus we raden aan om met “single-digging” te beginnen en later dieper te gaan als je tijd en energie het toelaten. Als de grond eenmaal los is, kun je dat zo houden door één of twee keer per jaar een fantastisch eenvoudig stuk gereedschap te gebruiken, de broadfork.

Als je tijd en geduld hebt, kun je de natuur de bodemtextuur van je bedden laten verbeteren door ze met niet-glanzend krantenpapier van drie of vier vellen dik te bedekken en er vervolgens veel organische mulch overheen te gooien. Houd de mulch vochtig maar niet drassig en laat de natuur doen wat ze zo goed kan: dood plantenmateriaal in rijke humus omzetten. Blijf meer mulch toevoegen naarmate het bestaande organische materiaal afbreekt. Binnen een jaar heb je prachtige, kruimelige grond.

Veel mensen vragen naar verhoogde bedden. Als je op vast gesteente woont of problemen met de waterafvoer hebt, zijn verhoogde bedden misschien je enige optie. Als je het goed doet, zien ze er zeker mooi uit en hoef je niet zo ver voorover te buigen, maar ze vergen veel meer werk en kosten. Ons advies is: gebruik ze niet tenzij het echt moet. Als je ze toch gebruikt, vermijd dan met druk of creosoot behandeld hout. Probeer in plaats daarvan rotsen, cementblokken, boomstammen, cederhout of plastic timmerhout te gebruiken.

2) Voed de aarde, niet de plant.

Goede voeding geven aan de bodem is een van de grootste verschillen tussen conventionele en biologische landbouw. Biologische landbouw richt zich op het voeden van de micro-organismen in de bodem met de grondstoffen, steenpoeders en organische stoffen die ze nodig hebben om te gedijen. De nuttige micro-organismen leveren dan, via verbazingwekkend ingewikkelde processen, aan de plant wat ze behoefte aan heeft op het moment dat ze het nodig heeft! Conventionele landbouw richt zich op het voeden van de plant met bepaalde voedingsstoffen, zoals stikstof, fosfor en kalium (N-P-K). Vaak wordt jammer genoeg de grond “als afval behandeld”. Het lijkt veel op het verschil tussen het eten van hele voedingsmiddelen in hun natuurlijke staat versus het nemen van supplementen.

Voordat je weet wat je de grond moet geven, moet je de toestand ervan kennen. Dit kan vastgesteld worden door een goede bodemtest uit te voeren. Neem een schep en maak een 15 cm diepe “V” in je tuingrond. Schraap vervolgens met je schop een stuk grond van één kant van de V. Doe dit vuil in een schone, plastic emmer. Herhaal dit proces 8 tot 10 keer willekeurig rond je tuinperceel. Meng alle monsters samen in je emmer en doe dan ongeveer een pond grond in een ziplockzak of een zak van het bodemlaboratorium. Stuur het monster op naar een gerenommeerd laboratorium.

Zodra je de toestand van je grond kent, kun je deze met bodemverbeteraars aanpassen. Hier zijn een paar suggesties: Als je stikstof nodig hebt, wat bij de meeste bodems het geval is, voeg dan plantenmeel zoals luzerne-, soja-, katoenzaad- of maïsmeel toe. Je kunt ook vis- of verenmeel gebruiken. Als je grond een tekort aan fosfor heeft, is zacht natuurfosfaat meestal de beste keuze om toe te voegen. Kalium kan uit groenzand, houtas of organisch gewonnen kaliumsulfaat aangevoerd worden. Kalk levert calcium (en magnesium als het dolomitische kalk is) en past de pH aan. Sporenmineralen kunnen vaak adequaat door kelpmeel, luzernemeel of azomiet wat een steenpoeder is, geleverd worden. Zwavel is een ander element dat nodig zou kunnen zijn.

Hoewel we aanraden om de zojuist genoemde supplementen te gebruiken als dat nodig is, mag je nooit vergeten dat compost van goede kwaliteit de beste grondbalancer is. Compost zal een lage pH verhogen en een hoge verlagen. Het levert zowel micronutriënten als de meeste (“zoniet alle”) belangrijke voedingsstoffen. Eliot Coleman beweert, dat compost maken de belangrijkste taak is op een biologische boerderij! Met dat in gedachten, laten we eens wat meer vertellen over wat er allemaal bij komt kijken wanneer je compost maakt.

Compost maken

Compost is het resultaat van de afbraak van organisch materiaal. Organisch materiaal bestaat grotendeels uit koolstof- en stikstofbronnen. Deze afbraak werkt het best bij voldoende temperatuur, vocht en lucht, samen met een juiste koolstof/stikstofverhouding. Het reguleren van deze vijf variabelen leidt tot compost van hoge kwaliteit.

Zie een composthoop als een lasagne, met afwisselend lagen noedels (droge, bruine, koolstofrijke ingrediënten zoals stro, maïsstengels en oude tomatenranken) en saus (groene, stikstofrijke materialen zoals vers gemaaid gras, keukenafval en vers geplukt onkruid). Door aarde op de groene ingrediënten te strooien, worden nuttige micro-organismen op de hoop geënt, wat het afbraakproces vergemakkelijkt. Houd er rekening mee dat voor de juiste verhouding veel meer koolstof dan stikstof nodig is. Hier zijn enkele andere aspecten die je in gedachten moet houden bij het maken van goede compost:

• Stro is het perfecte bruine ingrediënt. Omdat het hol is, geeft het veel lucht aan de hoop.
• Het ideale vochtgehalte van de hoop is als een uitgeknepen spons.
• Als je hoop stinkt, papperig is of vliegen aantrekt, maak of herbouw hem dan met meer “noedels”/koolstofdicht materiaal (bruin).
• Als je hoop niet verteert, heeft hij meer vocht, lucht of “saus” (groen materiaal) nodig.
• Je kunt een inactieve hoop opstarten door er gaten met een staaf in te prikken en er vloeibare visemulsie of melasse in te gieten (ongeveer een half kopje per twee liter water).
• Hoe vaker je de hoop met een hooivork draait of belucht, hoe sneller hij wordt afgebroken.
• De ideale stapelgrootte is ongeveer 130 tot 200 cm in het vierkant. Als je groter gaat dan dit, moet je voor lucht gaten in het midden van de hoop maken, of anders je hoop tot een zwad (vier tot zes voet breed vormen en zo lang als nodig is).
• Probeer je compostcontainer van strobalen te maken die twee hoog gestapeld op hun zijkant zijn. Na een tijdje wordt de bak de grondstof voor de volgende composthoop!
• Houd je composthoop bij nat weer afgedekt om te veel vocht te voorkomen.

3) Zoveel mogelijk overplanten; zo min mogelijk rechtstreeks zaaien.

Tenzij je al een aantal jaren een heel goede onkruidbestrijding in je tuin hebt, is rechtstreeks zaaien vaak hetzelfde als je “lammetjes” (zaden) voor de “wolven” gooien (onkruid, insecten, enz.)! Maar er zijn enkele gewassen waarvan we aanraden om ze direct te zaaien:

• Gewassen met penwortels, zoals wortels en pastinaken,
•  Gewassen met een laag opbrengstpotentieel, zoals maïs,
•  Peulvruchten, zoals bonen en erwten,
•  Snelgroeiende gewassen, zoals radijs en rucola, “Baby”-gewassen zoals sla, die in hoge dichtheid worden geplant.

Rechtstreeks zaaien

Hier zijn een paar ideeën voor het rechtstreeks zaaien van gewassen:

• Plant in een “oud zaaibed” om een voorsprong op het onkruid te krijgen (zie de volgende sectie voor meer hierover).
• Gebruik touw om je rijen te markeren. Dit vergemakkelijkt en versnelt het cultiveren.
• Verwacht dat tot 50 procent van je zaden niet ontkiemt. Dus, als je elke vier centimeter een plant wilt, laat dan elke twee centimeter een zaadje vallen.
• Als algemene regel geldt: bedek zaden tot drie of vier keer hun diameter. Plant een erwt met een diameter van een kwart cm bijvoorbeeld 2,5 cm diep. Op koele of zware grond plant je de zaden iets ondieper. Op warme of droge grond plant je iets dieper.
• Houd de grond vochtig (niet drassig) tot ontkieming. Dit is heel belangrijk!

Zaailingen

Laten we nu eens naar de voordelen van zaailingen kijken. Eliot Coleman zegt: “Een zaadje dat in het veld wordt gezaaid is als een gok, maar een gezonde zaailing van drie tot vier weken oud dat in het veld wordt geplant, biedt waarschijnlijk een betere oogst.” Dat zou reden genoeg moeten zijn, maar er is meer. Als je zaden als zaaiplantjes start, heb je veel meer controle over de factoren die de ontkieming en de groei van de plant, zoals temperatuur, licht, vocht, vruchtbaarheid en andere factoren beiinvloeden. Daarnaast kan het verplanten je groeiseizoen verlengen met als gevolg dat je je tuingebied veel efficiënter kunt gebruiken. Als je bijvoorbeeld klaar bent met het oogsten van je voorjaarswortelen, kun je drie of vier weken oude pompoenplanten klaar hebben om meteen te planten – waardoor je die drie of vier weken aan je seizoen toevoegt!

Bijkomende voordelen zijn dat je een GROTE voorsprong hebt bij de onkruidbestrijding. Met zaailingen kun je meteen cultiveren en onkruid wieden, terwijl je bij direct zaaien misschien twee of drie weken moet wachten voordat je zaailingen zijn opgekomen. Dan hoef je niet uit te dunnen en heb je geen grote lege plekken waar de zaden niet goed ontkiemden. Ten slotte (en dat is duidelijk) zullen verplante gewassen eerder rijpen dan gewassen die rechtstreeks zijn gezaaid. Je kunt zaailingen wel kopen, maar de prijs, de kwaliteit en de beperkte selectie en beschikbaarheid zijn allemaal goede redenen genoeg om zelf te kweken.

Beginnen met zaai- en pootgoed is niet moeilijk. Als je de onderstaande suggesties volgt, zou je vanaf het begin succes moeten hebben:

• Hoewel er veel verschillende soorten bakjes zijn om zaden in te zaaien, die allemaal werken, is onze favoriete methode aardeblokken, waarbij helemaal geen bakje nodig is. Je kunt een metalen vorm gebruiken om keurige kleine blokjes aarde uit te persen met een gat in de bovenkant, klaar om te zaaien. Grondblokkenmakers zijn bij Johnny’s Selected Seeds (www.johnnyseeds.com) en Peaceful Valley Farm Supply (www.groworganic.com) verkrijgbaar.
• We raden aan om een “bodemloze potgrondmix” op basis van turf te gebruiken. Dit zorgt ervoor dat er minder kans is dat ziektes die door de grond worden overgedragen, je zaailingen doden. Voor kleinschalig tuinieren kun je een voorgemengde zak bij de bouwmarkt of kwekerij kopen. Als je op grotere schaal kweekt, is het misschien een goede optie om je eigen mix te maken. Hier is het eenvoudige recept dat wij al jaren gebruiken:
• 3 emmers turfmos (Opmerking: 1 “emmer” = 2 gallon / 8 liter)
• 3 emmers compost van hoge kwaliteit
• 1 emmer perliet
• 2 kopjes kunstmestmix (gelijke delen sojameel of andere stikstofrijke meststof, groenzand en zacht fosfaat)
• Verbouwbare planten kunnen binnenshuis worden gekweekt met goedkope “shoplight” TL-armaturen. Je hebt zelfs geen speciale “groeilicht”-lampen nodig. Houd de TL-lampen zo dicht mogelijk bij de planten, zonder ze aan te raken. Verhoog de verlichting naarmate de planten groeien. Vertrouw niet alleen op een zonnig raam! Alleen ramen op het zuiden zullen pootachtige planten produceren.
• De meeste zaden ontkiemen het best tussen 21 en 26°C (70 en 80 graden Fahrenheit).
• Gebruik bodemverwarmingsmatten onder bakken met kiemplantjes voor gewassen met warm weer, zoals tomaten, paprika’s en aubergines.
• Geef alleen water als de grond begint uit te drogen. Te veel water geven doodt waarschijnlijk meer zaailingen dan welke andere oorzaak dan ook!

4) Cultiveer; wied niet.

Als biologische boeren worden gevraagd wat hun grootste uitdagingen zijn, staat onkruid bovenaan de lijst! Laten we Eliot Coleman onze terminologie op dit punt laten definiëren: “Cultiveren is het ondiep roeren van de bovengrond om klein onkruid af te snijden en het verschijnen van nieuw onkruid te voorkomen. Onkruid wieden vindt plaats nadat het onkruid zich al heeft gevestigd.” Een andere manier om het te zeggen is dat cultivatie onkruid voorkomt. Als je wacht tot de tuin er onkruidachtig begint uit te zien, heb je te lang gewacht! Idealiter wordt de grond bewerkt (voorzichtig geroerd) nog voordat er onkruid zichtbaar is. Zo werkt het ook met karakter! Hier zijn enkele suggesties om je te helpen de oorlog tegen onkruid te winnen:

• Probeer de “stale-seedbed” methode.
  • Maak je tuinbed een week of langer van tevoren klaar om te planten.
  • Geef water om het ontkiemen van onkruid te bevorderen.
  • Gebruik zeer ondiepe cultivatie, of nog beter, indien van toepassing, een propaanbrander om het bed vlak voor het planten te vlammen.
  • Herhaal het water geven, het ontkiemen en het verwijderen/teelten van onkruid als je daar de tijd voor hebt. Dit zal 80 procent of meer van je onkruid elimineren nog voor je gaat planten!
• Probeer de grond zo te bewerken dat er geen onkruidzaden uit de opslagplaats voor onkruidzaden blijven komen. Met andere woorden, keer de grond niet om.
•  Bewerk de grond bij voorkeur ’s ochtends op warme, droge dagen.
• Laat onkruid NOOIT tot zaad komen. “Een jaar zaaien is zeven jaar wieden!” Als je niet in staat bent om het onkruid onder controle te houden, gebruik dan een onkruidfrees of maaier om het op zijn minst te maaien voordat de zaden rijpen.
• Krachtige covergewassen, of “smother crops”, gezaaid en bewerkt op verschillende tijdstippen van het jaar zullen onkruid verdringen en zo het aantal zaden in de bodem verminderen.

Het gebruik van het juiste gereedschap maakt het kweken zoveel efficiënter en plezieriger. Onze favorieten zijn de schoffel en de beugelhak (beide verkrijgbaar bij Johnny’s Selected Seeds).

5) Bedek de bodem; laat hem niet kaal.

Alhoewel we allemaal van een tuin met mooie rijen gezonde planten en zachte, kale grond ertussen houden, is dit niet natuurlijk. De hele natuur is er op gericht om “naakte grond” te bedekken. Je gaat in gevecht met de krachten van de natuur om het kaal te houden, en vroeg of laat zul je verliezen! Dus waarom niet met de natuur samenwerken om de grond te bedekken? Het zal er gezonder van worden en jij gelukkiger!

Na het zaaien of verplanten moet je vier of vijf weken lang de grond bewerken (minstens drie keer) om je gewas zonder onkruidconcurrentie te helpen zich goed te vestigen. Daarna kun je de grond bedekken. Hier zijn enkele tips:

• Mulch met organisch materiaal dat dik genoeg is om te voorkomen dat onkruid ontkiemt; stro, oud hooi, fijngehakte bladeren en gemaaid gras zijn enkele opties. Dit is een geweldige manier om de vruchtbaarheid van je bodem op te bouwen, bodemvocht vast te houden en de groei van onkruid te verminderen. Er zijn echter enkele nadelen. Bij nat of koud weer kan mulchen problemen veroorzaken. Het kan ook veel werk en/of geld kosten om genoeg organisch materiaal te verzamelen om een dikke laag mulch op de grond te houden, aangezien het voortdurend wordt afgebroken en mogelijk opnieuw moet worden aangebracht.
• Plant je gewassen dicht genoeg bij elkaar om onkruid in de schaduw te houden. Als je je aan de aanbevelingen voor een goede plantafstand houdt, zal het bladerdak zich sluiten en zal alleen het taaiste onkruid gedijen. Dan moet je je alleen nog zorgen maken om de paden vrij te houden. Sommige planten, zoals zoete aardappelen en winterpompoenen, kunnen heel goed alles bedekken, zelfs de plekken die je niet bedekt wilt hebben!
• Plastic of een gevlochten landschapsdoek is ook een optie om de grond bedekt te houden. Ook hier zijn enkele nadelen aan verbonden, zoals materiaalkosten, de moeite die het kost om het neer te leggen en aan het eind van het seizoen te verwijderen, alsmede de problemen met de afvalverwijdering. Daarom gebruiken we dergelijke bedekkingen alleen als er werkelijk geen andere opties meer beschikbaar zijn. Het is bijvoorbeeld onze ervaring dat aardbeiplanten die in verhoogde, met plastic bedekte bedden worden gekweekt het beter doen dan met welke andere methode dan ook.
• De geweldigste optie voor onkruidbestrijding die we hebben gevonden is het onderzaaien van covergewassen of “groenbemesters” in de perken en paden. Als je het goed doet, krijg je schoonheid, onkruidonderdrukking en een verhoogde bodemvruchtbaarheid – en dat alles met heel weinig moeite. We zijn dit proces nog aan het perfectioneren, maar twee combinaties die succesvol zijn gebleken zijn het onderzaaien van je herfstkoolgewassen met karmozijnrode klaver en het onderzaaien van maïs met sojabonen of cowpeas. Geef je hoofdgewas ongeveer vier weken voorsprong voordat je het bodembedekkende gewas begint in te zaaien.
• Vergeet niet om de grond bedekt te houden, zelfs als je tuin klaar is voor het seizoen. Zaai bijvoorbeeld een winterdekgewas van graan of peulvruchten. Bedekken is waarschijnlijk de makkelijkste en beste manier om de bodemvruchtbaarheid op te bouwen. Hier zijn een paar van de voordelen:
  •  Het is vaak de gemakkelijkste en goedkoopste manier om organisch materiaal aan je tuin toe te voegen.
  •  Het voegt stikstof toe en bouwt humus op in de bodem.
  •  Het voorkomt bodemerosie.
  • Het vangt plantenvoedingsstoffen op die anders zouden doorsijpelen.
  •  Het stimuleert de biologische activiteit in de bodem.
  •  Het werkt vaak als een biologische onderlegger, die harde grond opbreekt.
  •  Het verbetert de bodemstructuur en de weerstand tegen droogte.
  • En, zoals al vermeld, het kan onkruid verstikken.
  • Een paar veelbelovende bodembedekkers zijn:
    •  Voor de winter, graanrogge, tarwe, karmozijnrode klaver en harige wikke.
    •  Voor de zomer: erwten, sojabonen, gierst, boekweit en sorghum/sudangras.

6) Wees “plant positief” in plaats van “plaag negatief”.

De beste insectenbestrijding is een gezonde bodem die gezonde planten voortbrengt – net zoals de beste ziektepreventie bij mensen een gezond lichaam is. Insectenplagen zijn indicatoren van gestreste of ongezonde planten. Dood de boodschapper niet voordat je de boodschap hebt begrepen. Investeer dan in de oplossing, zoals het opbouwen van een gezonde bodem, in plaats van de symptomen, de insecten, te bestrijden. Het klinkt misschien te eenvoudig, maar het werkt echt! Maar een gezonde bodem krijg je vaak niet in één dag, dus hier zijn een paar suggesties voor een tussentijdse behandeling:

•  Leer de levenscyclus van insecten en wees ze te slim af. In onze streek vormen de coloradokevers na 4 juli geen probleem meer, zodat we in de herfst kevervrij aardappelen kunnen poten!
• Gebruik wisselbouw om problemen met insecten en ziekten te minimaliseren. Wegens ruimtegebrek kan dit artikel niet voldoende op wisselbouw ingaan, maar het basisdoel van deze nuttige tuinpraktijk is om te proberen plantenfamilies door tijd en afstand te scheiden.
• Gebruik lichtgewicht rijplaten, die als fysieke barrières dienen, om jonge planten te beschermen.
• Gebruik de biologische insecticiden dipel of spinosad voor wormen op koolsoorten.
• Gebruik insecticide zeep op bladluizen. Maar voordat je het aanbrengt, moet je eerst proberen wat meer water te geven. Bladluizen worden door planten aangetrokken die watertekort hebben of rijk zijn aan stikstof.
• Probeer zomerpompoen opeenvolgend te planten om pompoenkevers onder controle te houden. Met andere woorden, begin elke maand met een aantal nieuwe planten tot ongeveer drie maanden voor de herfstvorst.
• Gebruik niet te snel insecticide wanneer je planten een paar gaten in de bladeren hebben! Planten kunnen een behoorlijke hoeveelheid insectenschade aan zonder dat hun opbrengst er significant onder lijdt.

7) Maak van tuinieren een levensstijl in plaats van een evenement.

Voor de meeste tuiniers is “een tuin aanleggen” iets wat je op één of twee mooie dagen in de lente doet. Maar wat denk je ervan om het tot een manier van leven te maken? Wij telen nu het hele jaar door met heel eenvoudige methoden. Dat kun jij ook! Eliot Coleman, die een pionier is op het gebied van het het hele jaar door kweken, woont in Maine! Nee, we kweken geen tomaten in de winter of sla in de zomer, maar er zijn planten die voor elk seizoen geschikt zijn! Hieronder vind je enkele ideeën om je te helpen het seizoen te verlengen:

• Gebruik opvolgingsplantjes om je seizoen aan beide uiteinden te verlengen. Bijvoorbeeld: De meeste tomaten in ons gebied worden eind april/begin mei uitgezet. Maar je kunt al eind maart tomaten planten door ze met drijvende rijenbedekking en/of plastic te bedekken. Je kunt ook eind juli tomaten planten en vruchten plukken tot de vorst invalt.
• Plant een beetje minder en in plaats daarvan een beetje vaker. Hoeveel courgetteplanten heb je echt per keer nodig? Door elke maand tot juli een paar planten te planten, kun je voor een constante aanvoer van verse courgettes zorgen zonder overspoeld te worden!
•  Leer welke gewassen in jouw gebied koud weer kunnen overleven. Veel van de “greens”, zoals spinazie, boerenkool en collards, zijn zeer winterhard. Wortelgewassen kunnen vaak in de grond blijven wanneer men ze met stro ter bescherming bedekt.
• Gebruik loshangende roeidoeken over draadringen gedrapeerd. Je zult versteld staan hoeveel bescherming zo’n dunne stof biedt!
•  Voor het overwinteren van gewassen kun je eenvoudige “lage tunnels” met verzinkte buizen maken (zie Johnny’s Selected Seed-catalogus voor meer informatie). Leg rijenbedekking en/of plastic over de tunnels zodat je de hele winter producten kunt verbouwen! Houd het dekzeil met zandzakken vast.
• Door seizoensgebonden te eten, zul je merken dat je minder hoeft in te blikken. Waarom uit blik eten als je rechtstreeks uit de tuin kunt eten!

Nou, de zeven “geheimen” zijn nu “uit de tas”. We hebben in dit artikel veel informatie behandeld en je voelt je misschien energiek of overweldigd! Maar wanhoop niet – begin gewoon waar je bent! Breng vervolgens verbeteringen aan naarmate de tijd en het geld het toelaten. Planten kunnen verbazingwekkend veel verkeerds aan en produceren nog steeds een prachtige oogst! Dus sta op, ga naar buiten en wandel met God in de tuin!