Psychosomatische ziekten – Het lichaam spreekt

Lichaam en geest werken altijd samen. Wanneer je lichaam lijdt, doet de geest mee. Wanneer je een lijden in je geest hebt, doet het lichaam ook mee. Vandaag willen we psychosomatische ziekten leren begrijpen. We willen begrijpen hoe lichaam en geest in geval van gezondheid en ziekte samenwerken, en hoe de een het ander beïnvloedt.

Ik wil beginnen door enkele interessante zinnen te citeren:

De verstandshouding die tussen geest en lichaam bestaat is heel groot. Als de ene wordt aangetast, reageert het andere.¹⁾Ellen G. White. Medical Minstry p. 105

Dat is een interessant concept! Kijk naar de volgende tekst:

De artsen van een instituut hebben grote wijsheid nodig om met behulp van de geest het lichaam te genezen. Maar weinigen zijn zich van de macht bewust die de geest over het lichaam heeft. Een groot deel van ziekte die de mensheid treft, vindt zijn oorsprong in de geest en kan alleen genezen worden als we de geest weer gezond maken.²⁾Counsels on Health p. 349

En deze auteur zegt ook het volgende:

Ziekte van de menselijke geest heerst overal. Negen tiende van de ziekten waaraan mensen lijden hebben hier hun basis.³⁾Ellen G. White. Mind, Character and Personality Vol. 1 p. 59

Is dit niet interessant? Volgens deze tekst vinden negen van de tien ziekten hun oorsprong in de geest. Is dit overdreven? Dr. Herbert Benson, een klinisch arts aan de Harvard Universiteit in de Verenigde Staten zegt:

60% tot 90% van de patiënten die naar de (poliklinische) dokter gaan, hebben hun ziekte aan fysieke en mentale stress te wijten. Dit zijn mensen die lichamelijke klachten als gevolg van sociale en emotionele problemen hebben gekregen. Gemiddeld zou dit 75% kunnen zijn.⁴⁾Herbert Benson, Harvard University,“Timeless Healing – The Power and Biology of Belief”, 1998

En verder zegt hij:

Emotie speelt een belangrijkere rol in onze fysiologie dan de meesten van ons denken.

Volgens hem beïnvloeden gevoelens en emoties de fysiologie en de werking van het lichaam.

Hippocrates, de zogenaamde vader van de geneeskunde, een Griekse arts die tussen 460 en 370 voor Christus leefde, zei iets interessants dat betrekking op psychosomatische ziekten heeft:

Het is veel belangrijker om te weten hoe de persoon is die de ziekte heeft dan welke ziekte de persoon heeft.

Interessant is, dat hij bijvoorbeeld mensen met astma aanraadde om te leren hun woede duidelijker te uiten, ter aanvulling op andere procedures die hij voorschreef. Het is dus belangrijker om erachter te komen wat voor soort persoon een bepaalde ziekte heeft, dan welke ziekte die persoon heeft. Dit doet natuurlijk niets teniet aan het belang van een goede diagnose. De diagnose moet door een arts gesteld worden, zodat de behandeling goed geïndiceerd wordt. Maar wat Hippocrates hiermee in feite probeerde te zeggen, is, dat een professional die een volledig beeld van de persoon met een bepaalde ziekte probeert te krijgen, betere resultaten in de behandeling zal behalen. Dus een goed afgerond beeld van een patiënt krijgen betekent ook onderzoek naar de fysieke, mentale, spirituele en sociale factoren in het leven van die persoon doen, in plaats van zich alleen op een geïsoleerd symptoom te richten.

Het is belangrijk om te begrijpen dat we ziekte niet in verschillende compartimenten kunnen verdelen. Het lichaam beïnvloedt de geest en de geest beïnvloedt het lichaam. Niets is uitsluitend lichamelijk en niets is uitsluitend psychisch. In de ontwikkeling van een ziekte, net als in gezondheid, bestaat er een combinatie van factoren in de levensstijl van het individu, die te maken heeft met hoe de persoon denkt, hoe hij zich voelt, hoe hij zijn gevoelens uit, met de manier hoe hij met mensen omgaat, met zijn dieet, of hij sport of niet, met de kwaliteit van zijn slaap, met de stress die hij op zijn werk ervaart, of hij in een grote stad woont of in een kleine stad, het gaat om alle aspecten van zijn levensstijl.

Als je een lichamelijk symptoom hebt, dat kan hoofdpijn, duizeligheid, rugpijn, of nog veel meer zijn, ga je naar een medische afspraak, doet aanvullende onderzoeken, bloedonderzoek, urine- en ontlastingonderzoek, röntgenfoto’s, EEG, CT-scan, magnetische resonantie, echografie, met als resultaat dat de dokter zegt dat je niets hebt, dat de resultaten normaal zijn, terwijl je nog steeds dat symptoom hebt dat je ertoe aanzette je te raadplegen, dan heb je waarschijnlijk met een psychosomatisch symptoom te doen, dat zich tot een psychosomatische ziekte kan ontwikkelen.

Wat is een psychosomatische ziekte?

Een psychosomatische ziekte is een ziekte die zich in het lichaam met fysieke of functionele symptomen en verwondingen manifesteert en de hoofdoorzaak in de geest te vinden is. Dat betekent dat de hoofdoorzaak uit emotionele conflicten, psychologische conflicten en mentale stress voorkomt. Dit is anders dan somatisatie, want bij somatisatie bestaat er geen aantoonbaar ziekteproces, noch bij een medisch onderzoek, noch bij een laboratoriumtest. Dus als iemand veel emotionele stress heeft, kan hij een deel van die stress zich in zijn lichaam verzetten, omdat het lichaam een helper van de geest is en beide in een ondeelbare en onafscheidelijke eenheid werken. In die zin kunnen we zeggen dat elke ziekte, ongeacht haar oorsprong, tot op zekere hoogte psychosomatisch is.

Lichaam en geest werken op harmonieuze wijze en op een dusdanige manier samen dat wanneer iets de geest belast, zoals nerveuze spanning, verdriet, overmatige angst, het is alsof het lichaam tegen de geest zegt: Heb je hulp nodig? Dus de geest zegt: Ja help me, want het is moeilijk om met dit lijden hier om te gaan. Dan gooien ze een deel van onze stress op het lichaam en het lichaam begint psychosomatische symptomen te vertonen.

Elke persoon heeft wel één of meerdere manifestaties van emotioneel lleed dat we een schokorgaan noemen. Het schokorgaan is het lichaamsdeel dat het meest gevoelig voor emotionele stress is. Voor sommige mensen kan het schokorgaan de maag zijn, dus als er te veel stress is, te veel spanning op het werk of in het gezin, voelen deze mensen bijvoorbeeld een brandend gevoel in het maaggebied. Voor anderen kan het schokorgaan het immuunsysteem zijn. Iemand die veel gespannen relaties heeft, veel stress, kan vaak infecties hebben, een auto-immuunziekte ontwikkelen, wie weet. Bij andere mensen kan het schokorgaan bijvoorbeeld het spierstelsel zijn en onder druk van het leven voelen deze mensen spierpijn. Dr. Dean Ornish, cardioloog aan de Universiteit van Californië in San Francisco, zei hierover het volgende:

Mensen met een hartaanval hebben een viervoudig risico om binnen zes maanden te overlijden als ze depressief zijn en alleen blijven.⁵⁾Dean Ornish, Saving Your Heart, 2002

Hij zegt hier dat mensen die al een aanval hebben gehad maar het overleefd hebben, als ze alleen geïsoleerd blijven, een veel grotere kans hebben om te sterven. En hij citeert een onderzoek van de Case Western Reserve University, en in dat onderzoek wordt het volgende geverifieerd:

Er werd onderzoek gedaan bij 10.000 getrouwde mannen en er werd ontdekt dat degenen die de vraag “Geeft uw vrouw u blijk van haar liefde?” met ja beantwoordden, beduidend minder angina pectoris hadden.⁶⁾Dean Ornish, Salvando o Seu Coração, 2002

Jaren geleden was er een boek dat een bestseller was in Brazilië. Het boek droeg die titel: “Wat het ook is”. Het werd geschreven door een vrouw, een directiesecretaresse die een dochter had en in het leven een doorzetter, zeer proactief, zeer actief om voor haar dochter te zorgen, uit te blinken op het werk, een high-profile professional in het bedrijf was, maar uiteindelijk borstkanker kreeg. Eerst was ze stomverbaasd: Hoe kan mij dat overkomen, een sterke vrouw, zo energiek, heeft borstkanker! Ze begon te onderzoeken wat borstkanker is en schreef dit boek: “Wat het ook is”. Een boek waarin ze haar hart, haar leven, zelfs privédingen in haar leven openbaarde, en ze schrijft: “De kanker kwam niet om me te doden, de kanker was een baken, een rood licht dat in mijn leven opsteeg en zei: Hé, stop, blijf staan om je leven opnieuw te evalueren.”

Ik kwam rond die tijd ook in contact met haar en we zaten samen in een bar in Rio de Janeiro om over het onderwerp lichaam en geest en de relatie tot psychosomatische ziekten te praten. Ze legde het zo uit: “We moeten leren ziekte als een waarschuwing te zien. Het symptoom is een alarm, het symptoom praat tegen je. Het is net als wanneer je een auto rijdt en er gaat plotseling een rood lampje op het dashboard branden. Is dat rode lampje iets goeds of iets slechts? Nou, het heeft beide kanten, het is slecht omdat je een probleem met je auto hebt, maar het is ook goed omdat het je waarschuwt.”

Dus als je symptomen hebt, ga je natuurlijk medische hulp zoeken, consulten, tests, al die dingen doen, maar nadat je naar de dokter bent gegaan, evaluaties hebt gedaan, tests hebt gedaan en hij je zegt dat je niets hebt, dat je in orde bent, en je nog steeds dat symptoom met diezelfde soort pijn hebt, dan moet je gaan overleggen over wat er iets mis is met je emotionele leven. Wat zou je moeten doen om de emotionele spanning en stress te verlichten? Zoals ik al uitlegde, werkt de geest altijd hand in hand met het lichaam, en vaak als je er niet klaar voor bent om de emotionele pijn aan te pakken, het een naam te geven, het frontaal onder ogen te zien, begint je lichaam mee te doen, omdat je er om vraagt, je zegt: Ik kan niet met deze emotionele pijn omgaan, ik kan niet met dit verlies omgaan, met deze frustratie, dus het lichaam komt in actie om te helpen deze last te verlichten.

De kracht van de geest

De manier waarop je denkt beïnvloedt je lichaam. Deze zeer eenvoudige verklaring laat het zien:

Als je geest onder de indruk is dat een bad je zal schaden, wordt de mentale indruk aan alle zenuwen van het lichaam doorgegeven. De zenuwen regelen de circulatie van het bloed; daarom wordt het bloed door de indruk van de geest in de bloedvaten beperkt en de goede effecten van het bad gaan verloren. Dit alles komt doordat de geest en de wil verhinderen dat het bloed gemakkelijk stroomt en naar de oppervlakte gaat om de bloedsomloop te stimuleren, op te wekken en te bevorderen.

Je denkt bijvoorbeeld dat je het koud zult krijgen als je een bad neemt. De hersenen sturen deze informatie naar de zenuwen van het lichaam en de bloedvaten, die jouw wil gehoorzamen, kunnen hun taak niet uitvoeren en een goede reactie na het baden veroorzaken.⁷⁾Ellen G. White. Mind, Character and Personality Vol. 2 p. 397, 398

Dat is een heel interessante uitspraak! Het zegt dat de bloedsomloop wordt belemmerd, omdat de geest emotioneel door de manier waarop je denkt onder druk staat. Beïnvloedt de manier waarop je denkt dan je lichaam? Dat is wat hier wordt gezegd. Kijk nu naar deze andere tekst die laat zien dat de manier waarop je je voelt je lichaam beïnvloedt. Er staat:

Het is de plicht van iedereen om vrolijkheid te cultiveren in plaats van te piekeren over verdriet en problemen. Velen maken zichzelf op deze manier niet alleen maar ongelukkig, maar ze offeren gezondheid en geluk op aan een ziekelijke verbeelding. Er zijn dingen in hun omgeving die niet aangenaam zijn en hun gelaat draagt een voortdurende frons die duidelijker dan woorden ontevredenheid uitdrukt. Deze deprimerende emoties veroorzaken grote schade aan hun gezondheid, want omdat ze het proces van de spijsvertering belemmeren, verstoren ze de spijsvertering.⁸⁾Ellen G. White. Mind, Character and Personality Vol. 1 p. 62, 63

Zeer interessant, deprimerende emoties schaden het spijsverteringsproces! Jaren geleden toonde een Nobelprijswinnaar in de geneeskunde in zijn wetenschappelijk werk met zijn team aan dat er een verband tussen cellen van het centrale zenuwstelsel en immuuncellen bestaat.

Dr. Wildemann en zijn medewerkers van het Stress Lab aan de Universiteit van Arizona, toonden aan dat mensen die een groot verlies meemaken, zoals de dood van hun echtgenoot, enkele maanden een stoornis in hun immuunsysteem als gevolg van dit verdriet kunnen ervaren. Hij verklaart in het onderzoek dat sommige afweercellen, zoals natuurlijke killercellen, T- en B-lymfocyten, verminderd of minder actief in hun werk kunnen worden om virussen en bacteriën te bestrijden, omdat verdriet de immuniteit beïnvloedt, beïnvloedt dit natuurlijk de afweercellen.

Misschien heb je wel eens van een oudere persoon gehoord die in goede gezondheid verkeerde en een paar maanden na de dood van zijn man of vrouw zelf een zware infectie kreeg en ook stierf. Je hebt ongetwijfeld wel eens van zo’n geval gehoord, het is niet ongewoon. Een oud koppel woont samen en alles gaat goed, maar plotseling wordt de ene ziek en dan sterft de andere, die gezond was, na de dood van die dierbare, binnen zes maanden ook. Omdat verdriet de kracht van de immunologie van die persoon ondermijnde, waardoor een virus of bacterie van de situatie profiteerde en een ernstige ziekte veroorzaakte.

Het lijkt er dus op dat hoe meer iemand moeite heeft om zich bewust van zijn emoties te worden, vooral van pijnlijke of onaangename emoties, de kans groter wordt dat hij psychosomatische symptomen ontwikkelt, omdat het lichaam zulke gevoelens compenseert waar de persoon zich ongeschikt voor voelt om er op een bewust niveau mee om te gaan. Dit betekent dat hoe dieper een psychosomatisch symptoom zich in het lichaam heeft gemanifesteerd, hoe verder deze persoon van de waarheid verwijderd is over het verdrongen en somatiseerde gevoel, over die pijnlijke gedachten waar hij op dat moment niet aan wil denken.

Dr. Diana Fosha van de Adelphi Universiteit in New York zegt, dat er voor elk type emotie een viscerale component is, dat wil zeggen dat een gevoel zich altijd in een of ander orgaan in het lichaam uitdrukt. Ik heb het hier al eerder over schokorganen gehad, dus als je moeite met het uiten van woede hebt, kan dat in de vorm van astma of hoge bloeddruk tot uiting komen. Mensen die moeite met het uiten van gevoelens hebben, kunnen bijvoorbeeld last van constipatie hebben. Perfectionisten en gestresste mensen kunnen veel migraine krijgen. Sommige mensen die de neiging hebben om hun emoties jarenlang te onderdrukken, kunnen volgens studies van wetenschappers zoals Dr. Bernie Siegel, Lawrence LeShan en het Simonton wetenschapperspaar, het hun lichaam makkelijk maken om kanker te ontwikkelen.

Natuurlijk zeg ik niet en zij ook niet dat de oorzaak van kanker een emotie is. In feite leggen ze uit dat onopgeloste conflicten of grote verliezen factoren kunnen zijn die de immuniteit aantasten en het ontstaan van kanker bevorderen, indien de persoon al andere factoren had die de mutatie van een normale cel in een kankercel induceren.

Iemand die veel moeite heeft om te huilen, kan volgens sommige wetenschappers via de huid hiulen. Dit gebeurd door dermatologische laesies, die een soort afscheiding produceren. Mensen die hun gevoelens veel onderdrukken, hebben de neiging om degeneratieve ziekten zoals kanker, diabetes, multiple sclerose en andere pathologieën te krijgen, terwijl explosievere mensen de neiging hebben om andere ziekten zoals een hartaanval of beroerte te krijgen. Het is alsof de meer melancholische, introverte mensen imploderen en de meer opvliegende mensen exploderen, dus de ziekten zijn meer cardiovasculair voor de explosieve mensen en ze zijn meer degeneratief bij de meer introverte mensen. Het komt bijvoorbeeld vaak voor dat mensen die fibromyalgie ontwikkelen overdreven verantwoordelijkheden in het gezin nemen. Ik heb veel mensen met fibromyalgie gezien en ik realiseerde me dat ze allemaal precies dat gedrag vertoonden: dat ze voor iedereen de piano moesten dragen.

Psychische stoornissen zijn geen zwakte of gebrek aan geloof als je grote spanningen in je leven hebt doorgemaakt of doormaakt. Mentaal lijden zoals grote angst, diepe droefheid, buitensporige angst zijn uitingen van lijden, dat zich vaak via het lichaam manifesteren. Dit zijn zogenaamde psychosomatische aandoeningen, die verdedigingsmechanismen zijn die het lichaam gebruikt om de geest te verlichten. Als je lichamelijke symptomen hebt, als je verschillende onderzoeken bij verschillende artsen hebt gehad en ze zeggen allemaal dat je niets hebt, omdat er bij jou geen diagnose is gevonden en je onderzoeken normaal zijn, dan moet je gaan overwegen of er iets onopgelost in je leven is, in je emotionele leven, in je relaties met mensen, of je wrok koestert, of je een probleem met iemand moet oplossen die je al jaren van binnenuit opeet? Als je onderdrukte emoties hebt, of een van die situaties waar ik het over had, kan dat zich in je lichaam uiten. Je kunt ook overwegen of een professionele psychologische evaluatie nodig is. Dat kan afhangen van de mate van lijden die je hebt.

Soms worden emotionele problemen door het leven opgelost. Een vriend van mij, een psychoanalyticus, zei ooit een interessante zin: “Het leven is therapeutisch”, wat betekent dat het leven, de gebeurtenissen in ons leven, ons uit zichzelf veel dingen leren en ons kunnen helpen om van sommige situaties te genezen.

Soms lost het leven niet alles op, dus wordt professionele hulp nodig. Lijd niet zonder de houding aan te nemen om te herstellen, want wil je gezondheid ontwikkelen, dan hangt het van jou af om bepaalde gewoonten in praktijk te brengen. Het hangt van jou af om je levensstijl met betrekking tot voeding, in je denkpatronen, in de relatie met mensen, je slaap, je lichaamsbeweging te verbeteren. Ook hangt het af van de houding die je aanneemt, van het accepteren van de verantwoordelijkheid om goed voor je lichaam en geest te zorgen.

Het is dus belangrijk dat je iets voor jezelf doet in plaats van altijd op mensen te wachten die iets voor je doen, of te wachten tot de dokter je geneest. De dokter geneest mensen niet, de dokter geeft een aantal wegen naar gezondheid aan, soms schrijven ze een medicijn voor dat tijdelijk helpt om een symptoom te verlichten, het lijden dat je doormaakt, maar het zijn de houdingen die je in het leven aanneemt, de beslissingen die je voor een betere verzorging van je gezondheid neemt en je geest, die bepalen of je het pad van gezondheid of het pad van ziekte inslaat. Professor Dr. Adalberto Barreto, die werkt met gemeenschapstherapie, zei:

Als de mond zwijgt, spreken de organen en als de mond spreekt, genezen de organen.

Zie hoe interessant het is om te laten zien hoe belangrijk het is om te praten, om stoom af te laten, opdat je niet somatiseert, opdat je niet dingen blijft slikken, zonder een grens te stellen, en je uiteindelijk met je lichaam te maken krijgt. Wijzig je gedachten en emoties zodat je een beter leven en een betere gezondheid krijgt!