Kunnen we de veroudering vertragen?

1875 – 1997, dat is het leven van de oudste vrouw van de afgelopen tijd, Jeanne Calment uit Frankrijk. Zij leefde 44.724 dagen of meer dan 122 jaar. Op 100-jarige leeftijd fietste ze nog steeds. Volgens haar heeft ze niets bijzonders gedaan om zo oud te worden. Zijn het dan toch de genen?

Onderzoek over het ouder worden zegt, dat genen slechts voor ongeveer 1/5 deel bepalen of iemand oud wordt. Er bestaan duidelijk langlevende families. Anderzijds stapelen bepaalde ziekten zich in sommige families gewoon op. De mensheid heeft altijd met het raadsel van het ouder worden geworsteld en de ouderdom zelf.

Maar ondertussen is de anti-verouderingsgolf, de cultus van de eeuwige jeugd, bijna een plaatsvervangende religie geworden. De handel in antirimpelproducten, voedingssupplementen en speciale sportartikelen tegen veroudering neemt een hoge vlucht. De meeste mensen wensen een lang leven in oude frisheid en een gezond, fit lichaam. De mensen denken dat artsen en genetische onderzoekers deuren en poorten zouden moeten openen. Men vergeet nagenoeg, dat het in een ieders handen ligt, (althans tot op zekere hoogte) hoe oud men wordt en hoe men zijn laatste jaren doorbrengt.

Niet iedereen is blij met ouder worden. Maar het is een verloren strijd om je ertegen te verzetten. Ouder worden is een onontkoombaar bestanddeel van ons leven. Strikt genomen begint het bij de conceptie en verloopt op cellulair niveau. Onze lichaamscellen delen zich voortdurend. En fouten onstaan bij dit gebeuren. De vrije radicalen die door processen in ons eigen lichaam en door milieu-invloeden onstaan beschadigen ook onze cellen. Gelukkig heeft onze Schepper ook voor een reparatiesysteem gezorgd. Maar ook dit werkt steeds minder goed, naarmate de cellen zich vaker delen. Fouten in de genen stapelen zich op. Het verouderingsproces schrijdt voort. We kennen de gevolgen: Slechter geheugen, tragere spijsvertering, slechter enzymsysteem, evenwichtsstoornissen, stijve gewrichten, onvast lopen en nog veel meer.

Vecht je een verloren strijd?

Is de strijd echt verloren? Uiteindelijk is het inderdaad een grote zegen dat we in het process van ouder worden niet eeuwig hoeven te leven. Maar hoe we verouderen en hoe we met dit proces omgaan hebben we grotendeels zelf in de hand. Ook wanneer de dingen niet gaan zoals we zouden willen en er ziektes opduiken. We kunnen nauwelijks de ongeveer 70.000 DNA-beschadigingen die per dag optreden en ons reparatiesysteem moet herstellen bestrijden. Het is een verloren strijd. Ons enzymsysteem tegen de vrije radicalen zegeviert ook niet op alle fronten, en zelfs onze stamcellen kunnen niet alles herstellen.

Kunnen we dan met hulp van het laboratorium langer en beter leven? Zijn het de voedingssupplementen? Spermidine? Het glas rode wijn? Of het avondeten afzeggen? Er zijn altijd nieuwe succesverhalen. Maar pas op: de resveratrol uit rode wijn beschermt ook kankercellen, voedingssupplementen voeden ook ongewenste mee-eters. Helpt dit alles niet?

Antiverouderingsmiddel

De reclame voor veel wonderproducten belooft ons een bijna eeuwige jeugd. Veel mensen zijn ook te comfortabel of denken dat ze geen tijd hebben om iets voor hun gezondheid te doen en willen het op de snelle manier doen. Geneesmiddelen tegen veroudering zijn niet bedoeld om ziekten te genezen, maar om ouderdomsklachten te verlichten, de zintuigen te heroveren en rimpels te laten verdwijnen. De Vereniging voor consumentenvoorlichting in verschillende landen heeft dergelijke preparaten onderzocht en geen goed verslag uitgebracht. Voor geen van de producten werden studies gevonden die de levensverlengende actieve bestanddelen bevestigden. Hoe euforischer de reclame, hoe sceptischer men moet zijn. Veel stoffen die op proefdieren zijn getest, zijn op mensen niet gemakkelijk overdraagbaar. Bij veel preparaten zijn bijwerkingen niet uit te sluiten. Een teveel aan vitaminen of mineralen kan bijvoorbeeld ook schadelijk zijn. Het collageen in veel antirimpelproducten kan allergieën veroorzaken. Veel preparaten worden samen met veelbelovende getuigenissen op internet verkocht. Volgens consumentenvoorstanders kunnen dergelijke preparaten niet voor lichamelijke fitheid-, noch voor een verminderde vatbaarheid voor ziekten-, noch voor organische verbeteringen- zorgen. Alweer een verloren strijd?

Eiland van de 100-jarigen

Op Okinawa wordt 50% van de mensen honderd jaar oud. Daarvan is 90% vrouw. Ze hebben enkele genen gevonden die hierbij helpen. Maar aan de andere kant hebben ze verbazingwekkende dingen betreffende hun levensstijl gevonden. Deze vrouwen eten voornamelijk fruit en groenten. Ze werken zelf nog als honderdjarigen in de tuin, zitten achter een kassa in de supermarkt of dweilen de vloeren. Dit zijn uiterst gezonde beroepen. Ze zeggen ook: “We eten net genoeg en houden op voordat onze buik vol is.” “Hara Hachi Bu” noemen ze dat daar en in ons land het annuleren van het avondeten. De vrouwen leiden ook een voorbeeldig sociaal leven. Ze letten goed op elkaar. Wanneer de jaloezieen van de buurvrouw om negen uur nog dicht zijn, kijken ze hoe het met haar gaat. Dan maken ze een praatje met haar en helpen haar indien nodig. De hersenen worden ook voortdurend getraind. Je interesseert je voor alles en iedereen.

Liefde

Uit een Australische studie blijkt dat mensen die intensief vriendschappen onderhouden langer leven en comfortabeler oud worden. Liefhebben betekent niet alleen seks hebben. Maar zelfs dat helpt mensen om ouder te worden. Liefhebben betekent gewoon voor de medemens daar zijn, voor hem zorgen. Dat neemt veel aandacht van de eigen pijntjes weg, en maakt je gelukkiger en tevredener.

Vlot Lopen

Vlot lopen betekent niet joggen, maar gewoon bewegen, specifieke beweging en niet alleen huishoudelijk werk en tuinieren. Joggen op oudere leeftijd kan de gewrichten beschadigen. Maar dagelijkse beweging, wandelingen, lichte gymnastiek helpt ons immuunsysteem om ontstekingen het hoofd te bieden. Veel ouderdomskwalen, zoals reuma en dergelijke, zijn aan ontstekingen te wijten. We kunnen letterlijk van ze weglopen. Lichaamsbeweging verlaagt de concentratie van ontstekingsbevorderende stoffen in het bloed.

Leren

Levenslang leren is een modewoord van onze tijd geworden. Onze jeugd groeit ermee op. Vroeger had je een baan voor het leven. Vandaag word je voortdurend uitgedaagd om nieuwe dingen te leren. Dit moet ook na de arbeidsjaren het geval zijn. Zij die geestelijk en spiritueel fit blijven, worden heel anders oud dan zij die nergens meer in geïnteresseerd zijn. Ik bewonder elke oude persoon die – vaak met de hulp van zijn kleinkinderen – de weg vindt op een computer, via internet of Skype en contact opneemt met kleinkinderen in Amerika. Kruiswoordraadsels en Sudoko, goede boeken lezen, puzzels in elkaar zetten helpen ook om geestelijk fit te blijven. Het zijn niet de tv-beelden die onze geest stimuleren, maar de kennis die we zelf opdoen. Als ik zelf een probleem aanpak, stimuleert dat mijn geest.

Wie lichamelijk en geestelijk fit blijft, gaat met het ouder worden anders om. Ze kunnen het accepteren en zijn er blij mee . De successen van het basisonderzoek en de geneeskunde zijn zeker sensationeel. Maar tot nu toe geven ze alleen aanleiding tot speculatie. Hoe oud we worden ligt nog steeds in onze eigen handen.