Is training een medicijn?

Ondanks de tegenstand van sommigen, blijf ik persoonlijk er op hameren dat lichaamsbeweging een vitale rol in het behoud van de gezondheid speelt. Lichaamsbeweging blijkt meer te zijn dan louter een preventieve maatregel die een bestaande toestand van goede gezondheid in stand houdt, het is ook heel therapeutisch en kan ernstige ziekten vertragen of omkeren. En tegenwoordig weten we er veel over hoe lichaamsbeweging kan helpen om je immuunsysteem te versterken..

Ik vind het vreemd en teleurstellend dat muizen met kanker er spontaan voor kiezen om een trainingswiel in hun kooi te gebruiken en meetbaar betere gezondheidsresultaten behalen terwijl menselijke tegenhangers zich actief verzetten tegen het voorschrijven van trainingsprogramma’s en zo de bewezen voordelen die ze als gevolg hiervan wel zouden krijgen verliezen.¹⁾Hojman P, Gehl J, Christensen JF, Pedersen BK. Molecular Mechanisms Linking Exercise to Cancer Prevention and Treatment. Cell Metab. 2018 Jan 9;27(1):10-21. doi: 10.1016/j.cmet.2017.09.015. Epub 2017 Oct 19. PMID: 29056514. Ik moet gewoon de vraag stellen: “Waarom is het zo?” Hoe komt het dat dieren vrijwillig het juiste doen, terwijl mensen meestal met heel veel moeite gedwongen moeten worden om te doen wat in hun eigen belang is? Het doet me denken aan de tijd waarin alle dieren spontaan opdoken om aan boord van Noachs ark te gaan. Het waren 120 jaar van mislukte pogingen om vrijkaartjes aan te bieden voor de komende storm en catastrofale, wereldwijde vloed!

Als lichaamsbeweging geneeskrachtig is, hoe “geneeskrachtig” is het dan? Nou, in het eerder genoemde onderzoek bij muizen met kanker weerhielden onderzoekers een controlegroep van de mogelijkheid om vrij op de spinnewielen in hun kooi te bewegen.²⁾Hojman P, Gehl J, Christensen JF, Pedersen BK. Molecular Mechanisms Linking Exercise to Cancer Prevention and Treatment. Cell Metab. 2018 Jan 9;27(1):10-21. doi: 10.1016/j.cmet.2017.09.015. Epub 2017 Oct 19. PMID: 29056514. Dit resulteerde in een drastische vermindering van hun fysieke activiteit. Deze muizen werden vervolgens met een groep kankermuizen vergeleken die hun eigen kleine privéversie van Planet Fitness in hun kooi hadden (helemaal gratis en 24 uur per dag, zeven dagen per week geopend).

De resultaten van het onderzoek geven aan dat bij alle muizen die trainden de tumorgroei afnam. Bij lever- en longkanker was de afname respectievelijk 59% en 58%. En bij muizen met melanoom werd de tumorgroei met 67% verminderd. Dat is medicinaal genoeg om mijn aandacht te trekken, en jij? Als ik kanker zou hebben gehad, dan zou ik graag een therapie met dit soort bewezen resultaten willen volgen. Vooral als ik geen ziektekostenverzekering zou hebben en niet de bijwerkingen zou willen krijgen die met standaard kankerbehandelingen zoals chemotherapie geassocieerd zijn.

Op dit moment zou men zich waarschijnlijk de vraag moeten stellen: “Hoe zorgt lichaamsbeweging eigenlijk voor deze verbazingwekkende immuunversterkende effecten?”. Voordat farmaceutische middelen voor algemeen gebruik door het publiek worden goedgekeurd, vragen wettelijke vereisten meestal om bewijs van hun werkingsmechanisme. Als het geen placebo is, mag je verwachten dat er een wetenschappelijke uitleg wordt gegeven waarom het product mensen helpt. Wat gebeurt er in het lichaam wanneer iemand traint dat zo heilzaam is en als geneesmiddel kan worden beschouwd? Om het eenvoudig te houden, zal ik de discussie tot de bekende mechanismen beperken van hoe lichaamsbeweging de afweermechanismen tegen ziekten verbetert. De mechanismen zijn complex en talrijk, dus laten we met een mechanisme beginnen dat niet al te moeilijk te begrijpen is. Relax, ik zal proberen dit minder ingewikkeld uit te leggen dan een gemiddelde dokter zou doen!

De rol van natuurlijke killercellen

Een van de belangrijke kwesties die we hebben vastgesteld is de rol die natural killer (NK)-cellen in de immuunfunctie spelen. NK-cellen zijn een subtype van lymfocyten. Ze vormen ongeveer 5-15% van al je lymfocyten, die op hun beurt ongeveer een derde van al je witte bloedcellen (WBC’s) vormen. Dit zijn de cellen die helpen om infecties te bestrijden, in tegenstelling tot rode bloedcellen (RBC’s) die het hemoglobine bevatten dat zuurstof door de bloedsomloop transporteert.

Wat normaal functionerende NK-cellen zo interessant en belangrijk maakt, is dat ze geen voorkennis, eerdere instructies of herinneringen aan een indringer nodig hebben om deze te identificeren, aan te vallen en te vernietigen. Er zijn geen antilichamen nodig, geen voorafgaande blootstelling of vaccinaties (net zoals de omstandigheden die de SARS-CoV-2 pandemie overheersden). Als je NK-cellen uit een gezond persoon isoleert en ze in een kweek met kankercellen stopt, duurt het slechts een paar uur voordat de meeste kankercellen dood zijn! Hoe dit gebeurt, valt grotendeels buiten het bestek van dit artikel. MAAR… ik zal je vertellen hoe lichaamsbeweging de werking van NK-cellen verbetert.

Catecholaminen (bijvoorbeeld epinefrine) komen tijdens het sporten in de bloedbaan vrij. NK-cellen hebben receptoren op hun oppervlakte die gunstig op deze catecholaminen reageren, waardoor NK-cellen meer in beweging komen en actiever in hun aanval op de vijanden van je lichaam worden (zowel interne als externe). Onderzoek toonde aan dat na 30 minuten matige inspanning op een hometrainer het aantal lymfocyten in de bloedbaan met 100% toenam..³⁾Graff RM, Kunz HE, Agha NH, Baker FL, Laughlin M, Bigley AB, Markofski MM, LaVoy EC, Katsanis E, Bond RA, Bollard CM, Simpson RJ. β2-Adrenergic receptor signaling mediates the preferential mobilization of differentiated subsets of CD8+ T-cells, NK-cells and non-classical monocytes in response to acute exercise in humans. Brain Behav Immun. 2018 Nov;74:143-153. doi: 10.1016/j.bbi.2018.08.017. Epub 2018 Aug 30. PMID: 30172948. En het specifieke subtype lymfocyten dat het meest toenam, 400-500%, waren de NK-cellen! Onderzoekers gingen door met het nemen van bloedmonsters en binnen slechts 5 minuten na het stoppen met sporten, had ongeveer de helft van al die NK-cellen de bloedbaan verlaten en zich in het aangrenzende weefsel begeven om op zoek te gaan naar een gevecht om te winnen.

Oproep tot actie

In dit soort laboratoriumbevindingen waren hoopvolle implicaties voor de pandemie toendertijd, omdat ze aangaven dat degenen die de aanbevolen richtlijnen voor regelmatige lichaamsbeweging opvolgden, redelijkerwijs zouden kunnen verwachten dat ze een veel grotere veiligheidsmarge zouden hebben voor hun immuunfunctie wanneer ze aan anderen in hun omgeving werden blootgesteld die actief virussen uitscheden (van alle soorten). Wat die aanbevelingen zijn en hoe men ze in de dagelijkse praktijk zou kunnen toepassen, zal het onderwerp zijn van volgende artikels, samen met bijkomende bemoedigende wetenschappelijke inzichten met betrekking tot lichaamsbeweging en immuunfunctie.

Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op de website Time to Get Ready.