Hoe zonlicht je humeur kan veranderen

Moet ik zonnebaden? Welke ziekten kan ik met vitamine D voorkomen? Heeft zonlicht een goed effect op ons humeur? Wat zijn de symptomen wanneer je een tekort aan vitamine D hebt?

We weten dat zonlicht in verband met vitamine D voor onze gezondheid belangrijk is. Maar hoe zit het met ons humeur? Er bestaat vitamine D2 met de naam ergocalciferol en D3 dat cholecalciferol wordt genoemd. Vitamine D2 komt in een beperkt aantal voedingsmiddelen voor, terwijl D3 door het lichaam wordt aangemaakt wanneer de huid aan zonlicht wordt blootgesteld. Beide worden in een actieve vorm omgezet die het lichaam gebruikt en vervolgens in de lever en nieren wordt opgeslagen.

Wanneer het calciumgehalte in het lichaam daalt, geven de bijschildklieren in de nek een hormoon af dat de nieren stimuleert om vitamine D in de meest actieve vorm om te zetten, wat bij de opname van calcium en fosfor helpt. Onze behoefte aan vitamine D is 5 microgram per dag, dit geldt echter voor volwassenen die minder dan 90 kg wegen.

Een gebrek aan vitamine D veroorzaakt osteoporose, wat een progressieve afname in botdichtheid betekent met meer kans op breuken, omdat de botten poreuzer worden en minder sterk zijn. Osteoporose komt bij ouderen vaker voor. Een tip: als je de diagnose osteoporose hebt gekregen en calcium oraal moet slikken moet je weten dat alleen dat niet genoeg is om het probleem op te lossen. Het is belangrijk om ook voldoende te bewegen. Veel calcium slikken en niet voldoende bewegen is een boodschap die de botten interpreteren dat ze niet sterk hoeven te zijn.

En het tegenovergestelde is waar. Als je regelmatig aan lichaamsbeweging doet, zal dit je botcellen het signaal geven dat ze calcium moeten opnemen. De boodschap die je ze via lichaamsbeweging geeft is namelijk: we hebben sterke botten nodig. Neem dus calcium op, maar doe minstens drie keer per week een fysieke activiteit.

Een tekort aan vitamine D veroorzaakt naast osteoporose ook rachitis. Rachitis treft kinderen en adolescenten en wordt gekenmerkt door onvoldoende mineralisatie van de botten. De symptomen zijn groeiachterstand, gebogen benen, zwakte en pijn in de wervelkolom, bekken en benen. Studies tonen aan dat de afwezigheid van vitamine D het ontstaan van bepaalde soorten kanker, hart- en vaatziekten, hypertensie of hoge bloeddruk, multiple sclerose, reumatoïde artritis, diabetes type 1 en andere kan bevorderen.

Ongeveer 90% van de vitamine D in ons lichaam wordt door blootstelling aan zonlicht verkregen, dat in de huid uit cholesterol wordt omgezet. Normale doses aan vitamine D kunnen worden verkregen door 10-15 minuten directe blootstelling aan de zon per dag onder invloed van ultraviolette straling, die ook bacteriedodend is. Dus als je een wond op je huid hebt, stel die dan bloot aan zonlicht, want dit helpt bij het bestrijden van infecties en het genezen ervan.

Heb je mensen ooit horen zeggen, of heb je het zelf wel eens meegemaakt, dat bewolkt weer droevig, neerslachtig en ontmoedigd maakt? Er bestaat een soort depressie, namelijk een seizoensgebonden depressie, dat wetenschappelijk seizoensgebonden affectieve stoornis heet. Er zijn mensen die depressieve symptomen in de herfst of vroege winter krijgen, maar er zijn sommige ook die een zomerdepressie hebben, en die begint aan het eind van de lente of het begin van de zomer. Een zomerdepressie komt zelden voor, terwijl een winterdepressie veel vaker voorkomt.

Seizoensgebonden depressies komen elk jaar, altijd rond dezelfde tijd voor. De depressie die in de winter begint, komt vaker voor in landen die het hele jaar door minder zonlicht hebben en waar de dagen donkerder zijn en de winter strenger. Het lijkt erop dat hoe verder iemand van de evenaar woont, hoe meer van deze symptomen zich voordoen. Daarom komt het vaker voor dat mensen in Canada, Noorwegen of Rusland meer met deze vorm van depressie te kampen hebben dan in tropische landen.

Eén theorie beweert dat dit het gevolg is van het feit dat zonlicht hormonen in de hersenen activeert, die helpen om een gelukkige stemming in stand te houden. In een plaats genaamd Fairbanks, Alaska, is de tijdspanne tussen zonsopgang en zonsondergang in de winter iets minder dan 4 uur. Stel je een dag voor met slechts 4 uur daglicht! Met zo’n groot gebrek aan zonlicht zou het logisch zijn om te concluderen dat een groot deel van de bevolking een winterdepressie zou moeten hebben. Maar het blijkt dat het eigenlijk niet zo vaak voorkomt. Uit een onderzoek bleek dat ongeveer 9% van de inwoners van Fairbanks een seizoensgebonden affectieve stoornis had, terwijl dit type depressie in 1% van de tropische landen voorkomt.

De meest voorkomende symptomen van seizoensgebonden winterdepressie zijn: meer slaap, dat wil zeggen dat de persoon meer uren per dag slaapt zonder zich uitgerust te voelen; een verhoogde eetlust, verlangen om meer koolhydraten, chocolade en vet voedsel te eten, moeite om ’s ochtends uit bed te komen, verlies van energie, moe zijn, verminderde concentratie, sociaal isolement, prikkelbaarheid, naast andere symptomen constant verdriet. Het treft meer vrouwen met een aandeel van 60 tot 90%, vooral tussen de 20 en 40 jaar. In sommige opzichten zijn de gedragssymptomen van een zomerdepressie het tegenovergestelde van die van een winterdepressie. Mensen met een zomerdepressie kunnen minder slapen en gewicht verliezen.

Een wetenschapper aan het National Institute of Mental Health, Tom Wehr, heeft gesuggereerd dat seizoensgebonden depressies gerelateerd kunnen zijn aan melatonine, een hormoon dat ’s nachts wordt aangemaakt. Als het donker wordt, neemt de melatonine in het lichaam toe en als je in een donkere omgeving kunt slapen, vindt de piek van de melatonineproductie tussen twee en drie uur ’s nachts plaats. De wetenschapper Tom Wehr ontdekte dat dieren in de winter meer uren melatonine produceren, maar minder dan in andere periodes van het jaar. Hij ontdekte dat de mensen die de productie van dit hormoon in de winter verhogen, degenen zijn die aan dit soort depressies lijden.

Voor de behandeling van seizoensgebonden depressie of seizoensgebonden affectieve stoornis worden medicijnen en psychotherapie gebruikt. Blootstelling aan zonlicht, fototherapie genoemd, helpt ook. Dit werkt niet voor iedereen even goed. Als het probleem alleen met melatonine te maken heeft, kan een lichtbehandeling het mogelijk in veel gevallen oplossen. Maar er zijn nog andere aspecten die de wetenschap momenteel onderzoekt om te begrijpen waarom sommige mensen anders gevoelig zijn voor licht dan anderen en daardoor een winterdepressie krijgen.

Daarom: zorg goed voor je gezondheid en ga elke dag een beetje zonnen!