Bescherming door plantaardig voedsel

Geniet en doe tegelijkertijd iets voor je gezondheid. Is dat niet heerlijk? Zo begint het goede nieuws in een brochure van de Oostenrijkse kankerbestrijding, waarin de gezondheidsvoordelen van groenten en fruit worden geprezen. Wetenschappers ontdekken steeds meer over de geheimen van planten.

De statistieken tonen het aan: Ongeveer 40% van de kankers wordt door slechte voeding veroorzaakt. Mensen die elke dag veel fruit en groenten eten, zijn tegen hart- en vaatziekten en kanker beter beschermd. Het geheim hiervan schuilt in de vezels en secundaire plantaardige stoffen.

Voedingsvezels betekenden niets

Jarenlang werden voedingsvezels als overbodig beschouwd. Daarom werden ze uit de voedingsmiddelen verwijderd. Rijst werd gepeld en de kiem en buitenste lagen van granen werden verwijderd. Pas in de jaren zestig kwam de Engelse arts Dr. Burkit op het idee dat voedingsvezels iets met de zogenaamde beschavingsziekten te maken zouden kinnen hebben. Hij realiseerde zich, dat de inheemse Afrikanen die hij behandelde minder vaak darmkanker, darmziekten, constipatie en diabetes hadden dan de inwoners van zijn geboorteland Engeland. Voedingsvezels worden daarom niet meer als ballast beschouwd, maar als vitale stoffen. Ze binden kankerverwekkende en vervuilende stoffen en scheiden deze snel uit. De ontlasting wordt zachter en de stoelgang verloopt soepel.

Secundaire plantaardige stoffen

Wat zijn fytochemicaliën? Voedingsdeskundigen zijn er al lang van op de hoogte, maar vroeger werden ze als anti-voedingsstoffen beschouwd. Planten produceren ze eigenlijk om zichzelf te beschermen. Ze bevatten kleur- en smaakstoffen, beschermende elementen tegen ongedierte en ziekten, lichtbeschermende factoren, plantentoxinen, zuren en hormonen.

Deze plantaardige stoffen kunnen voor ons mensen erg nuttig zijn. Ze beschermen ons tegen bacteriën en virussen. Ze verlagen het cholesterol-, oestrogeen- en bloedsuikergehalte, stimuleren de darmen en werken als antioxidanten.

Gezondheid door uien en knoflook

De typische geur van alle uienplanten komt van de zwavelverbindingen. Deze stoffen worden sulfiden genoemd. Ze bevorderen de spijsvertering, stimuleren speekselvorming en darmmotiliteit, beschermen tegen vrije radicalen en beïnvloeden de bloedstolling. Ze versterken het immuunsysteem en remmen de afzetting van cholesterol in de slagaders. Geen wonder dat uien en knoflook ons tegen hart- en vaatziekten kunnen beschermen, ook al krijgen we er vaak tranen van in de ogen.

Beschermende kleurstoffen

Flavonoïden veroorzaken gele, anthocyanen blauwe, rode en violette kleuren. Fruit en groenten stralen in hun helderste kleuren en deze pigmenten beschermen ons op twee manieren. Ten eerste voorkomen ze dat bloedplaatjes samenklonteren (trombose) en ten tweede beschermen ze ons tegen vrije radicalen, die een rol bij zowel hart- en vaatziekten als de ontwikkeling van kanker spelen.

Prikkelende stoffen in radijs en kool

Glucosinolaten zijn de prikkelende smaakstoffen die in verschillende soorten kool, mosterd, tuinkers en radijs te vinden zijn. Ze remmen de groei van bacteriën, dragen bij aan de verdediging tegen infectieziekten en beschermen ons tegen kanker. De zeer aromatische verbindingen worden alleen vrijgegeven wanneer de groenten worden gesneden. De mosterdoliën in tuinkers en mierikswortel werken als een breed spectrum antibiotica. Ze verstoren hoogstwaarschijnlijk het metabolisme van micro-organismen en maken ze zo onschadelijk.

Hormonen van planten

Fytosterolen zitten in noten, vetrijke zaden, sesam en sojabonen. Ze lijken qua structuur op dierlijke cholesterol, maar hebben precies het tegenovergestelde effect. Ze verlagen het cholesterolgehalte. Ze voorkomen ook darmkanker. Plantaardige oestrogenen uit sojabonen en granen beschermen tegen hormoongerelateerde kankers. Daarom hebben Japanse vrouwen, die bekend staan om het eten van veel sojaproducten, minder last van borst- en baarmoederkanker.

Carotenoïden

Gele en rode paprika’s, wortels, abrikozen, tomaten, maar ook groene groenten, waarvan de felle kleuren met chlorofyl bedekt zijn, beschermen ons tegen gevaarlijke UV-stralen en op deze wijze tegen huidkanker. Carotenoïden – we kennen ongeveer 600 verschillende types – stimuleren het immuunsysteem. Bètacaroteen verhoogt het aantal natuurlijke killercellen, die kwaadaardige of geïnfecteerde cellen aanvallen en vervolgens doden. Carotenoïden zorgen er ook voor dat er meer antilichamen worden gevormd, die zich dan tegen vreemde stoffen richten en voorkomen dat kwaadaardige cellen zich snel verspreiden.

Meer dan 10.000 verbindingen

Het wetenschappelijk onderzoek naar secundaire plantaardige stoffen staat nog in de kinderschoenen. Er wordt aangenomen dat er tussen de 10.000 en 20.000 verschillende stoffen bestaan. Van slechts een paar is bekend dat ze een specifieke beschermende werking op mensen uitoefenen. Planten produceren de meeste van deze stoffen als ze rijpen. Vers geoogst en gerijpt fruit en groenten bevatten daarom de hoogste concentraties. Wilde planten en biologische groenten, planten die niet overdreven beschermd en overbemest zijn, produceren over het algemeen meer secundaire plantenstoffen omdat ze zichzelf beter moesten beschermen.

Tabletten in plaats van fruit en groenten

Het gezondheidsbevorderende effect van fytochemicaliën klinkt veelbelovend. De farmaceutische bedrijven staan al in de rij bij de onderzoekers. Ze willen graag een cocktail van actieve ingrediënten mengen en deze in pilvorm of als voedingssupplement op de markt brengen. Maar heeft dit zin? Het is het veelzijdige effect dat bescherming biedt. De gerichte selectie van een paar stoffen is een zwak aanbod. De beste garantie om alle effectieve stoffen in de juiste hoeveelheden op te nemen, is nog altijd het eten van de juiste voeding zoals de natuur die aanbiedt. Bij voorkeur rauw, vers en knapperig. Je kunt bijna alles rauw eten. Salades en fruit voegen afwisseling toe aan het dieet. Als je moet koken, doe het dan voorzichting, kort en met weinig of geen vet. Verfijn de smaak met weinig zout en met veel kruiden. Eet na het koken zo gauw als mogelijk, want de waardevolle ingrediënten gaan verloren als het eten warm wordt gehouden.

Nu kan ik je alleen nog maar een goede eetlust en een goede gezondheid met de waardevolle stoffen uit groenten en fruit toewensen!